De toespraak van Martin Luther King in 1963 ging de hele wereld over. Zijn mooie droom en wijze visie dat iedereen mag zijn wie hij/zij is, deel ik.

Ik heb daarnaast ook een droom voor het taalonderwijs in Nederland en Vlaanderen.

Mijn grote wens is dat alle kinderen, rekening houdend met hun ontwikkelingsniveau en individuele tempo, op hun eigen, unieke wijze met hart en ziel mogen leren lezen en schrijven/spellen.

Ik wil mijn steentje bijdragen in het besef dat we een klank niet kunnen zien of schrijven. Wel kunnen we leren met welke letter(s) die klank wordt weergegeven in een woord.

 
I have a dream

Martin Luther King

 

Hoe ziet ons leesonderwijs er nu uit?

Ik zie bevlogen leerkrachten, prachtig uitziende leesmethoden en vele onderwijsvernieuwingen.

Helaas blijven, ondanks alle inspanningen, goede landelijke resultaten uit en zien we gestaag dalende leesmotivatie en afnemende leesvaardigheden.

De leesmethodes werken met '(vaste) klanknamen van de letters’ en met de ‘klankzuivere leerperiode', waarin geleerd wordt dat een bepaalde klank maar op 1 manier wordt weergegeven.

In de jarenlange remedial teaching van kinderen heb ik gemerkt dat daar veel problemen en verwarring uit voortvloeit.

Leren lezen lijkt nu in groep 3 als een sneltrein te gaan. Kinderen, ook zij die meer moeite moeten doen om die 'klanknamen' te onthouden, worden geacht in een paar maanden zo’n 34 klanknamen van letter(combinaties)s te leren die 'letters' genoemd worden. Er wordt niet duidelijk gemaakt wat ze nu eigenlijk aan alfabetletters ZIEN staan. Zij raken het spoor bijster, want de taalcode is niet 'schrijven wat je hoort'. En dat gaat zeker niet meer op als meerlettergrepige woorden aan bod komen.

Er zijn kinderen die deze overstap vrijwel moeiteloos maken en tot directe woordherkenning komen, maar een groot aantal kinderen niet.

 

ABC-letterkennis is fundamenteel om te leren lezen.

De basis van onze taal, beginnen met de alfabetnamen van de letters, lijkt voor velen onbespreekbaar.

Kennismaken met ABCletters is uiteraard geen leren lezen. Het is figuurtjes (lettervormen) hun naam geven. 

Voorbereidend lezen en beginnende geletterdheid is voor mij speels met taal en alfabetletters bezig zijn. Met visuele en praktische activiteiten die passen bij de natuurlijke ontwikkeling van kleuters.

Klanken zijn vluchtig en bewustwording van diverse klanken (fonologie) dient de kans te krijgen om te rijpen in een rijke speel-leeromgeving met veel mondelinge taal.

Als kinderen eraan toe zijn om te gaan luisteren naar de klanken in een woord, kan het leesproces beginnen met duidelijk uitleg hoe het werkelijk in elkaar zit, met zo min mogelijk regels die simpel zijn en blijven gelden.

 

Lezen is

zichtbaar gemaakte mondelinge taal, dus vooral ook een VISUEEL proces. Daaraan geeft ons huidige onderwijs te weinig ruimte, door de overmatige focus op auditief (de)coderen.